استادیار دانشگاه مازندران؛ دانشکده الهیات و معارف اسلامی
چکیده
بخشی از آیات نورانی قرآن کریم، بیانگرِ فضایل افراد خاصی است که کشف مصادیق آن آیات، نقش بسزایی در یافتن الگوهای زندگی و پیمودن راه سعادت دارد. «آیۀ تطهیر» از آن جمله است که پیامبر خداصلی الله علیه و آله و سلم و اصحاب، بهخصوص همسران آن حضرت، تلاش وافری در بیان مصادیق و اثبات انحصار آن در «اصحاب کساء» داشتند تا از هر گونه ابهام جلوگیری کنند. با این حال، اهداف گوناگون، زمینۀ ایجاد شبهه در مصادیق آیه را فراهم کرد، تا جایی که هر فرقه و مذهبی کوشید تا جمعی را بر مصادیق آن بیفزاید. از آن جمله، تلاش گستردۀ غالب اهلسنت بر وارد کردن همسران پیامبرصلی الله علیه و آله و سلم در مصادیق و شمول عنوان «اهل البیت» بر آنان است. آنان جهت به کرسی نشان دادن ایدۀ مزبور، روایاتی را دستآویز خود قرار دادند. سؤال مهم این است که آیا روایات مورد ادعا برای اثبات مدعایشان وافی است؟ این مقاله به روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی موشکافانۀ مستندات روایی مزبور از زاویۀ منابع معتبر حدیثی و رجالی اهلسنت میپردازد. مهمترین دستآوردِ نوشتار حاضر این است که دیدگاه برخی اهلسنت دربارۀ شمول آیۀ تطهیر بر همسران پیامبرصلی الله علیه و آله و سلم نادرست است، زیرا روایات متعددی از فریقین مبنی بر منحصر بودن آیۀ مورد نظر بر اهلبیت عصمت و طهارت وجود دارد. از سویی دیگر، سند برخی روایتهایی که ادعا میکنند، به شدت مخدوش بوده و نیز برخی تعمیمها دربارۀ همسرانی مانند «امسلمه» بعد از نزول آیۀ مورد نظر است. بنابراین، نمیتوان ادعاهای اهلسنت در این مسئله را پذیرفت.